Helal Gıda

Allah¸ size ancak leş, kan, domuz eti ve Allah’tan başkası adına kesilenleri haram kıldı”,  “Ölmüş hayvan, kan, domuz eti, Allah’tan başkası adına boğazlanan, henüz canı çıkmadan boğazladıklarınız hariç- boğulmuş¸ darbe sonucu ölmüş¸ yüksekten düşerek ölmüş¸ boynuzlanarak ölmüş ve yırtıcı hayvan tarafından parçalanmış hayvanlar ile dikili taşlar üzerinde boğazlanan hayvanlar¸ bir de fal oklarıyla kısmet aramanız size haram kılındı. İşte bütün bunlar Allah’a itaatten kopmaktır.
İnsanın Gıdaya İhtiyacı

Gıda insanoğlunun hayatını devam ettirebilmesi için ihtiyaç duyduğu en temel maddelerden biridir. İnsanın dünyada yaşamasını takdir eden Yüce Allah burada hayatını devam ettirebilmesi için çeşitli gıda maddelerini onun istifadesine sunmuştur. Gıda maddelerinin bir kısmı tabiatta insana hazır olarak sunulurken bir kısmını da insan kendisi üretmektedir. İstifade edilen gıda maddelerinin bir kısmı hayvanlardan elde edilirken bazıları da bitki kaynaklıdır

Her ne olursa olsun gıdaların insanın ruh ve beden gelişimi için büyük önemi vardır. Ancak gıdaların tüketilmesi sınırsız ve kuralsız değildir. Bu sebeple insan tabiatta hazır bulduğu veya ürettiği her şeyi yiyip içemez. Kâinatı¸ insanı ve gıdaları yaratan Yüce Allah bu konuda da bir takım sınırlayıcı kanunlar ortaya koymuştur. İnsanın her bulduğunu yiyip içmesi onun ruh ve beden yapısını¸ aynı zamanda maddî ve mânevî yapısını etkileyecektir.

Konuyla ilgili âyetlerin bir kısmında şöyle buyurulmuştur: “Allah¸ size ancak leş¸ kan¸ domuz eti¸ ve Allah’tan başkası adına kesilenleri haram kıldı”.  “Ölmüş hayvan¸ kan¸ domuz eti¸ Allah’tan başkası adına boğazlanan, henüz canı çıkmadan boğazladıklarınız hariç,boğulmuş¸ darbe sonucu ölmüş¸ yüksekten düşerek ölmüş¸ boynuzlanarak ölmüş ve yırtıcı hayvan tarafından parçalanmış hayvanlar ile dikili taşlar üzerinde boğazlanan hayvanlar¸ bir de fal oklarıyla kısmet aramanız size haram kılındı. İşte bütün bunlar Allah’a itaatten kopmaktır.

Bunların haram kılınması veya yenilmelerine sınır getirilmesi elbette sebepsiz ve hikmetsiz değildir. Bir kısmı insan sağlığına zararlı¸ bir kısmı inancını zedeleyici¸ bir kısmı da rûhunu ve kişiliğini olumsuz yönde etkileyeceği için haram kılınmıştır. Bu konuda en temel kural¸ mükerrem bir varlık olan insanın temiz ve helal olan şeyleri yiyip içmesi¸ pis ve haram olanlardan da uzak durmasıdır.

Kur’ân helal ve temiz gıdaları “tayyibât” kelimesiyle ifade etmektedir. “Tayyibât” temiz gıda anlamına geldiği gibi¸ helal¸ lezzetli ve yararlı gibi anlamlara da gelmektedir. Hatta günümüzde bu kelimeye “genetiği bozulmamış ve zararlı katkı maddesi içermeyen gıda” anlamı verenler de vardır. Bunun dışında kalan gıda maddeleri de Kur’ân’da “habâis” kelimesiyle ifade edilmiştir ki,bu da, temiz olmayan¸ insan sağlığına zararlı gibi anlamlara gelmektedir. Yüce Allah’ın ve Resûlünün mü’minlerden ısrarla istediği hususlardan biri¸ helal ve temiz gıdaları israf etmeden ve ihtiyaca göre tüketmeleri¸ pis ve haram olanlardan da kaçınmalarıdır.

Kur’ân¸ gıdaları detaylı bir şekilde açıklamak yerine “tayyibât=helal/temiz” ve “habâis=haram/pis” gibi iki temel kavram kullanmış ve aynı zamanda prensip ortaya koymuştur. Bunların açıklamasını hadisleriyle Hz. Peygamber yapmıştır. Hz. Peygamber’in açıklamaları kendi dönemini aydınlattığı gibi sonraki dönemlere de ışık tutmaktadır. Onun açıklamalarında insanın tabiat olarak iğrenç bulduğu¸ pis¸ insan sağlığına zararlı yiyecek ve içecekler tüketilmesi helal olmayanlar sınıfına¸ bunların dışında kalanlar ise helaller grubuna dâhil edilmiştir.

Helal Gıda ve Sâlih Amelle İlişkisi

Yüce Allah’ın ayrıntılı olmasa bile temel sınırları çizerek gıda üzerinde durması ve bazı gıdaları özellikle yasaklaması elbette ki sebepsiz değildir. Hz. Peygamber de¸ konuyla ilgili hadislerinde hem bu yasakları açıklamış¸ hem de detaylandırmıştır. Bu sınırlamaların ve yasakların birçok hikmeti vardır. Mü’minler Allah ve Rasûlünün koyduğu sınırlara öncelikle dinin emri olduğu için riâyet ederler. Onlar riâyet ettikçe de bu emir ve yasakların hikmetli meyveleri onlar için ayrıca gıda yerine geçer. Her şeyden önce Allah ve Rasûlü tarafından yasaklanan hayvansal ve bitkisel gıdaların insana yararından çok zararı vardır.

Bu zarar bazen ölü hayvanın yenmesinde olduğu gibi¸ maddî olur. Bazen de zarar mânevî olur. Putlar adına kesilen hayvanların yenmesi böyledir. Kur’ân bu gıdaların maddî zararından çok mânevî zararına işaret eder ve bu gibi gıdaları tüketmeyi “fısk”¸ yani günah ve itaatsizlik olarak nitelendirir. Şarabın da şeytanın pis işlerinden biri  (rics) olduğunu anlatır.

Helal ve temiz gıdanın insanın mâneviyâtı ve sâlih ameli üzerindeki etkisine de işaret eden Yüce Allah¸ peygamberlerine ve mü’minlere yaptığı bir hitabında onların özellikle bu hususa dikkat etmelerini emreder. İlgili âyetlerde şöyle buyurulur: “Ey Peygamberler! Temiz şeylerden (tayyibât) yiyiniz ve sâlih ameller yapınız. Doğrusu ben sizin yaptıklarınızı hakkıyla bilirim”[4]¸ “Ey iman edenler size verdiğimiz rızıkların temiz olanlarından yiyin¸ eğer siz yalnız Allah’a kulluk ediyrsanız O’na şükredin”[5]. Âyette temiz ve helal şeylerden yemekle sâlih amel arasında sıkı bir ilişki kurulmuştur.

Temiz yiyen iyi iş yapar¸ pis ve haram yiyen de çirkin işlerle meşgul olur mesajı verilmiştir. Hz. Peygamber de hadislerinde¸ gıdalarında ve kazancında helal-haram sınırlarına riâyet etmeyenlerin dua ve ibadetlerinin olumsuz yönde etkileneceğini ifade etmiştir. Bu gibi Müslümanlar günlük ibadetlerini düzenli olarak¸ aksatmadan ve titiz bir şekilde yapsalar da dualarının kabul olunmayacağı bizzat Hz. Peygamber tarafından açıklanmıştır. O¸ Ebû Hüreyre’nin naklettiği bir hadislerinde şöyle buyurmuştur: “Ey İnsanlar! Şüphesiz ki Allah¸ tayyibdir. Tayyibden başka bir şey kabul etmez.

Allah¸ mü’minlere de Rasûllere emrettiği şeyleri emir ederek: (Ey Rasûller! Helâl olan şeylerden yiyin ve sâlih amellerde bulunun. Çünkü ben¸ sizin yaptıklarınızı hakkıyla bilirim, “Ey imân edenler! Size verdiğimiz rızıkların helâl hoş olanlarından yiyin ve Allah’a şükredin”[7] buyurmuştur» dedi. Sonra şunları söyledi: Bir kimse (Hak yolunda) uzun sefere çıkar¸ saç­ları dağılmış¸ toza toprağa bulanmış bir hâlde ellerini semâya uzatarak: Yâ Rabbî, yâ Rabbî! diye duâ eder. Hâlbuki yediği haram¸ içtiği haram¸ giydiği haram¸ (hâsılı) kendisi haramla beslenmiş olursa böylesinin duası nasıl kabul edilir?”.

İslâm âlimleri¸ bu âyetlerden ve ilgili hadislerden hareketle¸ helal kazancın insanı iyiliğe¸ iyi işler yapmaya ve ibadete teşvik edeceğini¸ haram kazancın ise¸ insanı kötülüğe¸ kötü işlere sevkedeceğini ve ibadetten uzaklaştıracağını söylemişlerdir. Etrafımıza baktığımız zaman da bu hakîkatin pek çok tezâhürünü görebiliriz. Haramla beslenenlerin en azından mânen sağlıksız ve mâneviyatsız nesiller meydana getirdiklerini ve bunların yaptıkları kötü amellerle toplumlarda dengeyi¸ düzeni ve sosyal yapıyı bozduklarını kim inkâr edebilir?

Günümüzde helal gıdaların alanı gittikçe daralmaktadır. Bazı katkı maddelerinin de bir maddenin helallik vasfını olumsuz yönde etkilediği bir gerçektir. Para kazanma hırsı ve pazar kapma yarışı¸ tabii olmayan gıda maddesi üretimini körüklemektedir. Bu konuda alternatifsizlik ve çaresizlik Müslümanların hassasiyetlerini de olumsuz yönde etkilemektedir.

Uzmanlar genetiği bozulmuş ve zararlı katkı maddesi içeren bu gıdaların insan sağlığını olumsuz yönde etkilediğini söylemektedirler. Helal ve haram sınırlarının birbirine karıştırıldığı bir dünyada Müslümanların kendi inanç sınırlarını korumaları da zorlaşmaktadır. Fakat yine de Müslümanlar mânevî hayatlarını maddî olana feda etmemek için helal-haram sınırını korumak ve bu yönde çalışmak zorundadırlar. Bunun için Müslümanlar¸ daha çok tüketimin değil üretim piyasasının içinde olmalıdırlar.

Kaynak: somuncubaba

Bu yazımızı okuyan 2.218. takipçimizsiniz.

gencyolcular

Genç Yolcu 2005 yılında #BirlikteKeşfedelim sloganıyla Gezi • Kültür • Sanat alanında yayın hayatına başlamıştır. İletişim: bilgi@gencyolcu.com

One thought on “Helal Gıda

  • 03 Ağustos 2009 tarihinde, saat 14:21
    Permalink

    bakanlık tüketım gadalarının üzerıne halal yada haram dıye yazması gerekmezmi o zaman ınsanlar gönül rahatlıgı ile tüketir bence

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir