Afrika’nın İncisi: Zanzibar / Zengibar

 Zanzibar Hakkında

– Zanzibar kelimesi Farsça’da “zenci sahili” anlamına gelen Zengibar kelimesinden türemiş, adaya tam bir sahil kültürü hakim.

– Zanzibar Afrika’nın doğusunda Tanzanya’ya bağlı özerk bir ada eyaleti. Tanganika ve Zanzibar adlı bağımsız devletlerin 1964’te birleşmesinden doğan Tanzanya, ismini ve bayrağını da bu birleşmeden almış.

–  Zanzibar’ın Kuzeyinde Kenya ve Uganda, batısında Ruanda, Burundi ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti, güneyinde de Zambiya, Malavi ve Mozambik‘in bulunduğu Tanzanya’nın doğusu Hint Okyanusu‘na açılıyor.

– Nüfusu 1.5 milyon civarı, Tanzanya’nın resmi dini Hristiyanlıksa da Zanzibar halkının %99’u Müslüman.

– Şehir merkezi Stonetown’da (Taş şehir) 50’nin üzerinde cami var. Bununla birlikte bölgede Hindu tapınakları ve kiliseler de mevcut.

– Çocuklar yarım gün okulda, yarım gün dini eğitim aldıkları medresede.

– Adanın ekonomisi ağırlıklı şekilde turizme dayanıyor.

– Ada tropik meyve ve baharat cenneti. Bunun yanında halkın önemli bir kısmı da balıkçılıkla geçimini sağlıyor. Lakin turizm ve balıkçılık halkın fakirlik çekmesine engel değil.

– Sahilleriyle bilhassa Avrupalı turistlerin odak noktası.

– Toplamda 90 km uzunluğa 30 km genişliğe sahip.

– Nisan-Mayıs aylarında uzun yağmurlar, kasım ayında da kısa yağmurlar yağıyor, bu aylar dışında hep güneşli.

— Yaklaşık 945 bin kilometrekare yüz ölçümüne sahip ülke, 45 milyar dolarlık gayrisafi milli hasılasıyla (GSMH) Afrika’nın en büyük 10’uncu ekonomisi konumunda.

Stonetown (Taş şehir) – Zanzibar / Zengibar

Zanzibar da En Önemli 2 Felsefe

”Hakuna Matata” – Sakin Ol, Sorun Yok !

“Pole Pole” – Her Şeyin Bir Zamanı Var !

Gezi Turları – Zanzibar / Zengibar

Bunu biliyor muydunuz ?

Malatya’nın Darende ilçesinde Zengibar adın da Kale olduğunu biliyor muydunuz? Zengibar Kalesi; Tohma Çayının batısında, Somuncu Baba Türbesiyle, Köprü ve Osmanlı Mezarlığı arasında kalan alandadır. Kale batı yönünde dik bir yamaçla Osmanlı Mezarlığına kadar inmektedir. Darende İlçesinin sırtını dayadığı dağlık yamacın üzerinde yer alan kale kapı girişi, sarp kayalıkların geçit verdiği dik yamacında inşa edilmiştir. Kapı, tek girişli ve kesme taşlardan yapılmıştır. Kayaların dik oluşundan geçit, sadece bu kısımdan sağlanmıştır. Tepe üzeri alan ve Tohma Suyuna yakın bölümlerde yer yer sur kalıntıları ayaktadır. 2010 ve 2011 yıllarında kale kapısının restorasyonu yapılmıştır.

Zengibar Kalesi – Malatya / Darende

Zanzibar / Zengibar Gezi Yazısı

Tanzanya’nın yarı otonom bölgesi Zanzibar, baharat bahçeleri, safari turları, kendine özgü kültürü ve her yıl milyonlarca turist çeken doğal güzelliklerinin yanı sıra Afrika, Avrupa, Hint ve Arap medeniyetlerinin izlerini taşıyan mimari yapılarıyla dikkati çekiyor. Tarihi sokaklarda baharat kokularının hakim olduğu ada, günümüzde olmasa da eskinin en büyük baharat üretim merkezlerinden birisi olarak kabul ediliyor. Bir dönem insanların alınıp satıldığı köle pazarları ve hapishaneleri ile meşhur Zanzibar’da, müze ya da otele çevrilen binaların duvarları adeta tarihte yaşanan acıların izlerini taşıyor.

Portekizli denizci Vasco da Gama tarafından 15. yüzyılda keşfedilen ve sonrasında Portekiz İmparatorluğu, Umman Sultanlığı ve Britanya İmparatorluğu‘nun egemen olduğu Zanzibar, 1963’te bağımsızlığını ilan etti. Asırlarca ev sahipliği yaptığı çeşitli medeniyetlerin izlerini taşıyan Tanzanya’nın yaklaşık 40 kilometre açığında Hint Okyanusu’nun turkuaz sularında yer alan, etrafı mercan kayalıkları ve kumsallarla çevrili Zanzibar adası, dünyanın en egzotik turizm merkezlerinden biri olarak gösteriliyor.

Zanzibar Adaları – Zanzibar / Zengibar

Her yıl milyonlarca turist ağırlayan Zanzibar’da, sahilde renk renk teknelerin ve insanların yanı sıra futbol oynayan, hip-hop ve capoeira dansı yapan gençleri görmek, adada ilk elektrik ve asansörün kullanıldığı ihtişamlı yapı Beyt-ül Acayip Müzesi gibi tarihi yapıtları gezmek mümkün. 2 milyon 643 metrekare yüzölçümü üzerinde tamamına yakını Müslüman yaklaşık 1,5 milyon nüfusa sahip Zanzibar’ın başkenti Stone Town (Taş Şehir) UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde bulunuyor. Pek çok film ve romana konu olan başkentte, 50’nin üzerinde cami ve medrese bulunurken, Hindu tapınakları ve kiliseler de göze çarpıyor.

Ulaşımın sol şeritten aktığı adanın resmi dili Svahilice, para birimi ise her banknotunda hayvan figürleri bulunan Tanzanya Şilini. Svahilice’nin yanı sıra İngilizce ve Arapça‘nın da konuşulduğu Zanzibar’da dolar ve kredi kartları da birçok yerde kullanılabiliyor. Ekonomisi ağırlıklı turizme dayalı olan adada halkın önemli kısmı geçimini balıkçılık yaparak sağlıyor. Zanzibar’ın mimari yapısı ve kültürüyle Afrika, Arap, Avrupa ve Hint medeniyetinin izlerini bir arada taşıması, adayı dünyadaki diğer kara parçalarından ayıran en büyük özelliği olarak gösteriliyor.

Zanzibar Sahili – Zanzibar / Zengibar

Baharat kokularının hakim olduğu ada

Rivayete göre adını Farsça “siyahların sahili” anlamına gelen Zengibar’dan alan ada, gıda ve ilaç sektörünün vazgeçilmezi olan baharat bahçeleriyle ön plana çıkıyor. Tarihi sokaklarda baharat kokularının hakim olduğu ve onlarca baharat çeşidinin yetiştirildiği ada, günümüzde olmasa da eskinin en büyük baharat üretim merkezlerinden birisi olarak kabul ediliyor. Yüzyıllardır dünyanın ağzını tatlandıran baharatların yetiştirildiği, diğer adıyla “baharat adası” Zanzibar, bu ünü kazandığı günleri özlüyor. Halk, devletin uyguladığı tekel politikası ve modern tarıma geçilememesi gibi nedenlerle baharat üretiminin azalmasından ve pazardaki rekabetin fiyatları düşürmesinden şikayetçi.

Zanzibar Sahili – Zanzibar / Zengibar

Dünya karanfil ticaretinde 150 yıl önce ilk sırada yer alan ada, Doğulu ve Batılı güçlerin hakim olmak için birbirleriyle mücadele ettiği bereketli topraklarıyla biliniyor. Zerdeçaldan karanfile, tarçından muskata kadar çok sayıda baharat çeşidinin yetiştirildiği Zanzibar’ın çiftçileri, modern tarım tekniklerinden uzak yöntemlerle dünya pazarıyla rekabet etmeye çalışıyor.

İlkel tarım yöntemlerine rağmen Zanzibar, baharat ticaretinde patlama yaşanan Umman Sultanı Seyyid Said döneminde altınla aynı fiyata satılan karanfil üretiminde dünyada Endonezya ve Madagaskar’ın ardından üçüncü sırada geliyor. Ada, geçmişte karanfil üretiminde ilk sırada yer alırken günümüzde dünyanın yüzde 7’lik ihtiyacını karşılıyor. Karanfil üreticileri ihracattaki gerileyişin nedenini hükümetin uyguladığı tekel politikasına bağlıyor. Hala serbest piyasaya girmesine izin verilmeyen tek baharat olan karanfil, Zanzibar’ın döviz girdisinin önemli kısmını oluşturuyor.

Zanzibar Sahili – Zanzibar / Zengibar

Zanzibar hükümetinin verilerine göre, 1970’lerde yılda 16 bin ton karanfil üreten ada şimdilerde ise yıllık bin 500 ton ila 4 bin 800 ton arasında üretim gerçekleştirebiliyor. Hükümet 2020 yılı itibarıyla yıllık üretimi 10 bin tona çıkarabilmek için bazı çalışmalar yürütüyor. Fiyatlardaki düşüş nedeniyle kimi çiftçiler ürettikleri karanfili karaborsada ya da kaçak yollarla Kenya’ya sokarak satmayı tercih ediyor. Çiftçiler bu yollarla normalden iki kat fazla para kazanabiliyor. Yağmur sezonunun başladığı eylül, ekim ve kasım ayları, baharatları geleneksel yöntemlerle toplayan ve işleyen çiftçiler için en zor aylar oluyor.

Doğası zengin, halkı fakir 

Doğa zenginlikleriyle bilinen Zanzibar’da halkın büyük bölümü yoksullukla mücadele ediyor. Yoksulluk adanın kuzey bölgelerinde daha çok hissediliyor. Kuzeyde evleri kerpiç ve samanlardan yapılmış, yerleşim alanlarında hasır, tencere ve seccadeden başka bir şey bulunmayan insanlar, adeta hayatta kalma mücadelesi veriyor.

Türkiye sefaletin hüküm sürdüğü bu bölgelerde insani yardımlarıyla ön plana çıkıyor. Gerek TİKA gerekse çeşitli sivil toplum örgütleri aracılığıyla yardımların ulaştığı bölgelerde Türkiye’ye ayrı bir sevgi duyuluyor.  Zanzibar’ın kuzeyindeki adalardan Tumbatu’da vatandaşlar, Türkiye’ye yardımlarından ötürü minnet duyuyor. Tumbatu’da tamir edilmekten eskimiş renk renk kıyafetleriyle sokaklarda yalın ayak gezen sayıları hayli fazla çocuklar dikkati çekiyor. Çocuklar küçük yaşta omuzlarına yüklenen sorumluluğun bilincinde yaşıyor.

Kaplumbağa Adası – Zanzibar / Zengibar

Köle adası kaplumbağa adası olmuş 

Zanzibar’ın hemen karşısında bulunan Kaplumbağa Adası’nda 19. yüzyıldan kalma “köle pazarı” ve “köle hapishanesi” bulunuyor. İnsanların alınıp satıldığı, günümüzde ise müze ya da otel olarak kullanılan binaların duvarları adeta tarihte yaşanan acıların izlerini taşıyor. Bu sebeple ada tarih meraklıları ve turistlerin akınına uğruyor. Dönemin “köle adası” şimdiki adını içindeki devasa kaplumbağalardan almış durumda. Açlığa dayanıklı, 250 kiloya varan ağırlıklarıyla asırlara şahitlik eden vejetaryen kaplumbağaları belli bir ücret karşılığında görmek, beslemek ve onlarla fotoğraf çektirmek mümkün. Yapıları gereği ağır hareket eden kaplumbağalar çoğunlukla ikram edilen muz kabuklarını tüketiyor.

Köle Müzesi – Zanzibar / Zengibar

Zanzibar’da Osmanlı Tarihi’ne Kısa Bir Bakış

Osmanlı Devleti 16. yüzyıldan itibaren Doğu Afrika sahilleri ile irtibat içerisindedir. Piri Reis ve Ali Reis gibi önemli denizciler bu bölgelerde faaliyetlerde bulunur hatta Piri Reis Kitab-ı Bahriye isimli eserinde Zengibar’dan bahseder. Ancak Zanzibar Adası ile olan resmi ilişkiler 1877-1878 yıllarında yapılan Osmanlı-Rus savaşları esnasında başlar. Osmanlı Devleti bu savaşlarla yitirmeye başladığı itibarını dünya çapındaki Müslümanlarla irtibat kurarak yeniden canlandırmaya çalışır. Sultan II.Abdülhamid döneminde bu konu üzerine  yoğun çalışmalar başlatılır. Sultan II.Abdülhamid gerek Asya ve gerekse Afrika’daki tüm devletlerle iletişim kurmaya çalışır.

II.Abdülhamit bu amaçla Zengibar Sultanlığı’nın da yeniden dostluğunu ve yakınlığını kazanmak ister , bu konuda ilk teşebbüs Osmanlı Devleti’nden gelir ve bu dostluk 20. yüzyılın ilk çeyreğine kadar devam ettirilir. Zengibar ile ilk ilişkiler ziyaretlerle başlar. Zengibar Sultanlarından olan Sultan Berkaş Avrupalı Devletlerini ziyaret için çıktığı seyahatin dönüşünde Osmanlı topraklarından olan  Mısır’ı ziyaret etmek ister. Mısır’da  büyük bir misafirperverlikle karşılanır. Hac görevini de yerine getirmek isteyen Sultan Berkaş Mekke’ye gitmek ister. Sultan Abdülhamit  Hicaz valisinden Zangibar sultanının  Osmanlı Devleti’ne yaraşır bir şekilde karşılanmasını ister ve Hicaz valisi bu konuda bir çok kişi görevlendirir ayrıca Zengibar sultanı için yapılan her harcama ayrıntıları ile kaydedilerek Maliye Nezareti’ne bildirilir. Bu ziyaretlerle Osmanlı Devleti ve Zengibar Sultanlığı arasındaki ilişkiler için sağlam bir temel atılır. Sultan II.Abdülhamid 1878 yılında Emin Efendi isimli bir zatı da Zanzibar’a göndererek ilişkileri pekiştirir.

Zanzibar Halkı – Zanzibar / Zengibar

Sultan II.Abdülhamid, Zangibar adasında yapılan büyük sömürge hareketinden rahatsızlık ve üzüntü duyarak bir elçi daha gönderir. Ancak Avrupalı devletler Osmanlı Devleti ile Zanzibar arasında gelişen bu ilişkilerden rahatsızlık duymaya başlarlar, gönderilen bu elçi Avrupa basınında geniş yer kaplar ve eleştirilere maruz tutulur. Osmanlı’nın buraya elçiler göndermesinin Almanya’yı desteklemek için olduğu yazılır. Osmanlı Devleti ise bu durumu; Osmanlı’nın dünyadaki bütün Müslümanlarla irtibat kurabileceği ve bunun hiçbir yabancı devleti ilgilendirmeyeceği, gönderilen elçinin Almanya için değil Osmanlı için gönderildiği, şeklinde açıklar. Kısa bir süre sonra ise  Mehmed Rüşdi Zangibar adasına elçi olarak gönderilir. Mehmed Rüşdi bu ziyareti hakkında tafsilatlı bilgi verirken Avrupalıların bölgeyi ziyaret eden Osmanlı elçileri hakkında duydukları rahatsızlığa da işaret eder.

Zangibarlı Müslümanların Hicaz demiryolunun yapımı için katkıda bulunmaları, Zengibar sultanlarının Cuma hutbelerinde halifenin adını okutmaları, Zanzibarlılara yardım için Hilal-i Ahmer Cemiyeti’nin burada da açılması iki devlet arasındaki ilişkileri, Zanzibar halkının Osmanlı devletine olan sevgi ve bağlılığını  anlayabilmemiz için önemli göstergelerdendir. Bölgenin kültür ve medeniyetine katkı sağlamak amacıyla, özellikle ticari ve tasavvufi hareketlere destek verilmiştir. Diğer taraftan ise burada sömürgeci saldırılara karşı ortak bir bilinç oluşturulmaya çalışılmıştır. O yüzden Afrika’daki birçok ulusal kurtuluş mücadelesi dini ve tasavvufi karakter içerir.

Stonetown Sokakları (Taş şehir) – Zanzibar / Zengibar

Piri Reis’in Kitab-ı Bahriyesi’nde Zanzibar : Piri Reis’in anlatımına göre Zangibar’ın da içerisinde bulunduğu Afrika sahil şehirleri ve özellikle Mogandişu’da çok zengin altın kaynakları bulunur ve Portekizliler buradan gemilerle ülkelerine altın taşırlar. Zanzibar’ın siyah insanların memleketi olduğunu “Zengibar” kelimesinin de böyle bir çağrışım yaptığını ve Farsça Zencibar “siyah insanların memleketi” dan gelmiş olabileceğine işaret eder.

Zanzibar’a Gitmeden Önce  Tavsiye Kitap ve Siteler

Web Site Önerileri

THY Personelinin Zanzibar da kurduğu Vakıf

Zanzibar Vassalam Vakfı Resmi Web Sitesi

Zanzibar için yapılmış En iyi Röportaj

Zanzibar / Zengibar’da faaliyet gösteren Vassalam Vakfı

Anadolu Ajansı’nın Zanzibar Özel Haberi

Sömürgecilerin paylaşamadığı cennet: Zanzibar Adası

Kitap Önerisi

Zanzibar tarihini ve Zanzibar Osmanlı devletleri arası ilişkileri anlatan çok güzel bir kitap tavsiye edebiliriz. Buna zamanı ve imkanı olmayanlar bir alt linkteki yazıyı okuyabilirler.

Osmanlı Afrikası: Zengibar / Zanzibar – Hatice Uğur – Küre Yayınları

Zanzibar / Zengibar Fotoğrafları

Zanzibar / Zengibar
Zanzibar / Zengibar
Zanzibar / Zengibar
Zanzibar / Zengibar
Zanzibar / Zengibar
Zanzibar / Zengibar
Zanzibar / Zengibar
Zanzibar / Zengibar

Zanzibar / Zengibar
Zanzibar / Zengibar
Zanzibar / Zengibar
Zanzibar / Zengibar
Zanzibar / Zengibar
Zanzibar / Zengibar
Zanzibar / Zengibar
Zanzibar / Zengibar
Zanzibar / Zengibar

Yazı ve Fotoğraflar: vassalam.org – Hatice Çolak Yentürk – AA – Dildar Baykan – Resul Kesenceli – Judith Baker – Yadid Levy – , Alamy, Never Ending Footsteps

Bu yazımızı okuyan 5.479. takipçimizsiniz.

İsmail Hakkı Çetin

1993 Malatya Darende doğumlu. İlk, Orta ve Lise eğitimini Darende'de tamamladı. 2011 yılında Hulusi Efendi Kuran Kursu'nda hafızlık eğitimini tamamladı. Bosna Hersek Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde eğitim aldı. Blogger yazar. Hobileri arasında Seyehat etmek Fotoğraf çekmek, futbol, masa tenisi ve yüzme vardır. Beşiktaş taraftarı, Boşnakça bilmekte. Arapça ve İngilizce öğreniyor.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir