Otel Tarihi
Bagaj Etiketlerinin Çetrefil Bir Dili Var. Bazen Keşke Konuşabilseler Diyorum. Çünkü Anlatacakları Hikâyeler Onların Bize İfade Ettiğinden Veya Tarihi Araştırarak Öğretebileceğimizden Fazla Şey Anlatırdı Bize. Hobiler genelde kişinin iş veya uzmanlık alanlarından farklıdır. Benim hobilerimden biri olan antika bagaj etiketi toplamak, profesyonel hayatımın tam da kalbinde. Otel geliştirme danışmanı olarak yatırımcılara konseptten yatırım yönetimi konusunda 25 yıldır 42 ülkede hizmet veren bir işin ortasında olduğumdan oteller günlük hayatımda büyük yer kaplıyor. Öte yandan, sektöre olan tutkum beni turizm ve otellerin tarihini araştırmaya itti. Bu koleksiyon da böyle ortaya çıktı. Geleceği öngörebilmek için öncelikle geçmişi özümsemek gerekir.
Darülaceze, misafirhane, han ve kervansarayların zamanında oteller her daim romantik ve mistik unsurlar taşırdı. Uzak yol macerası ortasında bir vaha olarak yemeği, içeceği, sıcaklığı ve hatta eğlencesiyle hanlar sosyal söyleşinin hep içerisindeydi. Yalnızca birkaç döşek, masa ve sandalyeden ibaret Hospes-Hospitis ve keşişleri ağırlayan Hospitale denen yerlerden Hong Kong’un yeni 108 katlı lüks oteli veya Las Vegas’taki 7 bin odalı mega otele kadar çok yol kat edildi!
Küçücük, odalı ‘tavern’ i ailesiyle işleten hancı daima önemli bir sosyal figür olmuştur. Bugün hâlâ bireysel işleyen butik küçük pansiyonlar, butikler veya 40 nesildir aile işletmesi olan MS 717 doğumlu Hoshi Ryokan gibi butik oteller varsa da artık modern dünyanın asıl hancısı Mandarin ve Oriental gibi iki otelden doğmuş büyük zincirler.
Turizm 19. yüzyılda ivme kazanınca oteller de zarafet ve lüks tapınaklarına dönüştü. Bu otellerin etiketleri, çokça seyahat edenlerin sandık ve bavullarını süsler ve bir statü sembolü olarak kabul edilirdi. İki dünya savaşı boyunca devam eden bu gelenek daha sonra yavaş yavaş ortadan kayboldu. Koleksiyonumun odağı zamanının ‘egzotik’ ve uzak diyarları, günümüze kadar varlığını sürdürememiş ünlü otelleri ve Belle Époque’un bugüne dek ayakta kalabilmiş Grande Dame sembolleri. En sevdiğim parçalar arasında Dan Sweeney tarafından 1920’lerde Uzak Doğu’da çizilmiş olanlar var. Otelin kendisinden ziyade insanların o yer hakkındaki zevklerini sembolize ediyorlar. Bu yaklaşım, hünerlerinin farkında olan ve kilit mesajı ‘lokasyon’ olarak veren otellerin kendine güvenini temsil ediyordu. Otel yatırımının klasikleşmiş üç kilit unsurunun ‘lokasyon, lokasyon ve lokasyon’ olmasına şaşırmamak lazım! İtalya’da bulunan ünlü tasarım ve basım evi Richter’in tarzı Art Deco’ydu. Tasarımda otelin başlıbaşına bir destinasyon olması ile bir destinasyondaki otel olması arasındaki fark anlaşılabilir. Bugün bile, fizibilite aşamasında olan otellerin kişiliklerini oluştururken bu konsepte itimat ederiz.
Etiketler, bir otelin müşterinin gözünde rağbet gören bir ürün haline nasıl geldiğini bize anlatır. Bazı etiketler iknadan ziyade ‘konumlandırma’ yönünde bir pazarlama öğesi olan statü sembolüydü. Oldukça cesur olan bu ayırt edici etiketler çoğunlukla hafife alınsa da kalite öğeleri barındırıyordu. Bazı etiketlerinse fazla düşünülmeden üretildiği hemen anlaşılıyordu. Bu örneklerde gelişigüzel bir kompozisyonda ‘ikna’ dahil her şeyden birazcık sığdırılan ama pek bir anlam ifade etmeyenler var. Bazen tarihin saflığı bizi güldürse de, 100 yıl sonrasında bugün de otelcilerin sunum becerilerinde gülünç olanlar dahil çeşitli seviyeler görebiliyorum. Bazı etiketlerde iş ve keyfin, ciddiyet ve eğlencenin, yetişkin ve ailenin odaklanmasına ince bir dokunuş hissedilir ki pazar segmentasyonunun ilk göstergelerindendir. İşin içine henüz mimar, marka veya işletmeci girmemişken derinlemesine bir pazarlama araştırması ve konsept aşamasından geçeriz. Bu süreçte kendi kendime gizlice sorarım: “Bagaj etiketi çağında olsaydık, bu otelin yapışkan etiketi neye benzerdi?”
İşimin en can alıcı kısmı eğilimleri ve otel performanslarını öngörebilmek, doğru konseptleri ekonomik verilerle bütünleştirip yaratabilmek. Öngörü analiz ve yaratım için pek çok değişik ilmi yöntem kullansak ta ilham her zaman gerekir. İşte sayısız adetteki ilham kaynaklarımdan birisi de otelin tarihi ve onun heyecan verici etiketleri.
ÖMER İSVAN
Dünyanın önde gelen otel ve gayrimenkul geliştirme danışmanlığı firmalarından biri olan Servotel’in kurucu başkanı Ömer İsvan, uluslararası otel, resort, konut ve karma kullanımlı projeler konusunda dünya çapında uzmanlardan biridir.
