Kot yeniden moda oldu
Kot, sanıldığının aksine Amerika’da değil Avrupa’da, Fransa’da ortaya çıkmış. Hatta ‘denim’ kelimesi Fransızca ‘serge de nimes’den ortaya çıkmış. Serge, Fransa’da kot’un ismi. “De nimes” ise “Nimes şehrinden” anlamında. Jean ise İtalya’nın “Cenova (Genoa) şehrinde ortaya çıkmış. 7’den 70’e, dünyada her kadın ve erkeğin dolabında bulunan giysi nedir? Kot pantolon, ceket veya etek! Giyim tarihinde modası geçmeksizin en uzun süre kullanımda kalan giysi türüdür kot. Sanıldığının aksine Amerika’da değil Avrupa’da, Fransa’da ortaya çıkmış. Hatta ‘denim’ kelimesi Fransızca ‘serge de Nimes’den ortaya çıkmış.
Serge,Fransa’da kullanılan kot’a verilen isim. “de nimes” ise “Nimes şehrinden” anlamına geliyor. Jean kelimesi ise İtalya’nın “Cenova (Genoa) şehrinden söylene söylene ortaya çıkmış. Günümüzde artık bu iki kelime uluslararası kullanımda olan ve her dilde geçerlilik kazanmış durumda. Bu yıl kot-jean-denim modada yoğun olarak kullanılıyor. Üstelik yeni tarzlarda. Halbuki kot, ilk kullanılmaya başlandığı 18. yüzyılda dayanıklı bir kumaş olduğu için Avrupa’dan Amerika’ya işçi olarak giden göçmenler tarafından kullanılıyordu.
Tarlada çalışan çiftçiler giyiyordu. 1848 yılında San Fransisco, California’da “Gold Rush” (Altına Hücum) hareketi başlayınca, madencilerin de üniforması haline geldi. Bu fırsattan faydalanan işadamı Leob Strauss, New York’tan San Francisco’ya taşınarak, işçilerin giydiği bahçıvan pantolonu şeklinde olan üniformaları üretip toptan satışa çıkardı. Bugün Levi’s Jeans ismiyle bildiğimiz marka, 1872’de Levi Strauss ismiyle ortaya çıkmıştı.
Jean’i westernler yaygınlaştırdı
1930’larda kovboylarla ilgili bir efsane başlıyor. Texas’tan Kansas’a sürüleri götüren gerçek kovboyların hayatı Hollywood’da filme çekiliyor. Western filmlerin popülaritesi yayıldıkça, jeanler moda oluyor. Amerika’da büyük bir trend olan bu kıyafet, yurtdışına çıkan Amerikalılar ve savaşa giden askerlerin görev dışında giymeleriyle diğer ülkelere yayılıyor. Batılılaşmak isteyen ülkeler için kot giymek bunun bir göstergesi oluyor.
Kot pantolon okullarda yasaklandı
1950’lerde yine James Dean’in “Rebel Without A Cause” filmiyle farklı bir imajla karşımıza çıkıyor. Bu tarzı kopyalamak isteyen pek çok genç ortaya çıkınca resmiyete karşı bir trend olarak görülen jean, Amerikan okullarında yasaklanıyor. 1960’lardan sonra kotun değişik stilleri ortaya çıkıyor. İşlenmiş kotlar, farklı renkler, farklı stiller popüler olmaya başlıyor. 1980’lerde dünyaca bilinen moda tasarımcıları defilelerinde jeanlarla yaptıkları şık giysileri sergiliyorlar. O günden bugüne Levi’s, Wrangler, Lee markalarından günümüzde popüler olan Seven, For All Mankind, Rag & Bone, Rock & Republic, William Rast, Chip & Pepper Jeans, Joe’s Jeans, J Brand ve Balmain markalarına ulaşılıyor.
İşçi tulumundan sosyete kıyafeti
Tarih boyunca insanların giysileri ve takip ettikleri tarzlar bir şekilde ihtiyaçtan ortaya çıkmış. Kotun önce Amerika sonra da diğer ülkelere yayılmasında da bazı sebepler var. İlk olarak işçiler tarafından giyilen kot, nasıl birden sosyete tarafından giyilmeye başlıyor ve nasıl bu kadar çabuk popülerleşiyor? Washington DC’de Howard Üniversitesi’nde Siyasal Bilimler Profesörü Sulayman Nyang bir görüşmemizde bize şaşırtıcı bilgiler veriyor. Nyang,
“Amerikan toplumunun giyim sosyolojisine bakıldığında, bir zaman göçmen işçilerle Amerikalı zenginler arasında büyük uçurumlar olduğunu; işçilerin çoğunlukla tekstil fabrikalarında çalışırken giyim alanında yer aldıklarını ve işçilerin bu konuda bir şeyler yapmaya çalıştıklarını ve birden kotun moda olması sayesinde sınıflandırmaların ortadan kalktığını” söyledi. Yani kot, zenginle fakir arasındaki sınıfsal ayırımı ortadan kaldırdı. Profesör Nyang’a göre bu bir tesadüf değil, bir şekilde planlanmış bir strateji. Bu dejenerasyondan sonra zengin ve fakir sınırlaması arasındaki uçurum ortadan kalkmış oluyor.
Amerika dışına bakınca, diğer ülkeler Batılılaşma yani modernleşme uğruna, günümüze kadar Amerikan kültürünü kopyalama çabasında. Tabii ki bu taklitçiliğin en kolay yolu ise Amerikan modasını benimsemek. Aynı zamanda onunla beraber gelen farklı alışkanlıkları edinmek.
Kaynak: zaman
