Oktan sayısı, teknik anlamıyla, benzinin vuruntu kalitesinin değerlendirilmesi için kullanılan bir ölçüt bir başka ifadeyle benzinli motorun vuruntuya karşı direncini gösteren bir yakıt parametresidir. Oktan sayısı ölçümleri RON ve MON olmak üzere iki şekilde yapılır. RON: Research Octane Number. Motor devrinin 600d/dk, ateşleme avansının 13 derece, hava+yakıt sıcaklığının 52.3 santigrad derece ve soğutma suyu sıcaklığının 100 derece olması durumunda tanımlanan oktan sayısı değeridir.
MON: Motor Octane Number.Motor devrinin 900d/dk, ateşleme avansının değişken, hava+yakıt sıcaklığının 150 santigrad derece ve soğutma suyu sıcaklığının 100 derece olması durumunda tanımlanan oktan sayısı değeridir.
Oktan Sayısı: RON ve MON değerlerinin ortalamasıdır.
Benzinli Motor Vuruntusu Nedir?
Bujinin silindir içindeki yakıt hava karışımını ateşlemesinden önce, silindir içi basınç ve sıcaklığının artması sonucu karışımın kendi kendine alev alması ve böylece oluşan basınç dalgalarının buji kıvılcımı nedeniyle oluşan basınç dalgaları ile silindir içinde meydana getirdiği girişimdir. Bu durum çok ince bir tını şeklinde duyulabilir. Basınç dalhalarının bu girişimi sonucu motor parçalarında yorulmalar artacak ve motorun ömrü azalacaktır.
Vuruntuya neden olan faktörlerden bazıları kısaca; motorun sıkıştırma oranının artırılması, erkene çekilmiş ateşleme avansı, fakir karışımlarda çalışmak ve oktan sayısı düşük yakıt kullanmaktır.
Oktan sayısı yüksek benzin yakıtının vuruntuya karşı direnci yüksektir. Dolayısıyla karşımın kendi kendine alev alma kaabiliyeti düşüktür.
Oktan sayısının artırılmasında kullanılan katkı maddeleri; kurşun tetra etil, kurşun tetra metil, metanol, etanol, izo-propil alkol, tetra bütanol, metil tetra butil eter, etil tetra butil eter, tetra amil metil eter olara sayılabilir. Özetle alkol tabanlı bir takım katkı maddeleri kullanılarak benzin yakıtının oktan sayısının yükseltilmesi söz konusudur. Alkol yakıtların ısıl değerleri benzinden düşüktür bu nedenle oktan sayısı yükseltilen bir benzin yakıtının ısıl enerjisi düşecektir.
Araç üreticeleri kataloglarında kullanılması gereken yakıtın oktan sayısı hakkında bilgi vermelidir. Günümüzde katalitik konvertörlü araçlarda kurşunsuz benzin kullanımı bir zorunluluk halindedir. Örneğin sadece ateşleme avansı ve oktan sayısı arasındaki ilişki irdelendiğinde; vuruntusuz çalışmaya yönelik olarak 97 oktan benzin kullanılması gerektiğini ifade eden bir üretici muhtemeldir ki motor yönetim sisteminde erkene alınmış ateşleme avansları kullanmaktadır.Erken ateşleme avansları kullanmayan bir başka üretici ise 95 oktan kullanımını tavsiye edecektir.
95 oktana müsade edilen bir motorda 97 oktan benzin kullanıldığında motorun verimi düşecek, bir başka ifadeyle daha çok litre yakıt kullanarak aynı mesafe kat edilecektir. 97 oktan benzin kullanılması önerilen motorda 95 oktan benzin kullanılması durumunda ise motorun vuruntulu çalışması söz konusu olabilecektir.
BMW 2013 model 3.16i modelinde; süper kurşunsuz 95 RON yakıt kullanılmasını önerirken,kurşunsuz RON 91 veya daha yüksek yakıt, maksimum etanol sınırı %10 (E10) olması şartına bağlanmıştır.
