Bosna Hersek: Saraybosna, Hüzünden Dirilişe

Bir kenti kent yapan izleriyse, Saraybosna bu vaadi taşıyor olmalı…1992-1995 yıllarında yaşanan iç savaştan bu yana Bosna Hersek’in başkenti, acıları geride bırakmak için direndi. Sokaklarında dolaşırken, Balkanlar’ın bu gözde destinasyonunun,hüzünden dirilişe uzanırken başarılı olduğunu teslim ediyor insan. Saraybosna sık sık geçmişine referans yapsa da, bugünü ve geleceği asla elden bırakmıyor. Hayat dersi niteliğindeki tarihi,kendini tüm gücüyle hissettiren Türk ve Osmanlı geleneği, genç dinamizmi ve farklı kültür ve inançların birarada varolabildiği atmosferiyle “Avrupa’nın Kudüs’ü” olarak da adlandırılan Saraybosna, tanıdıkça yakınlaşan, aşinalaşan bir kent. Saraybosna’nın biraz acısından biraz da ayakta dimdik duran halinden bir kılavuz derledik. 90’lı yıllarda dünyanın en tehlikeli kentlerinden birinin nasıl turistik bir destinasyon haline geldiğini anlamak için bir göz atın. Balkanlar’ın bu dirençli kenti tanımaya değer.

Başçarşı
Kentin kalbinde, her daim capcanlı Başçarşı, geleneksel ahşap dükkanları, restoran ve kafeleriyle, Osmanlı izleri taşır. Hemen girişinde, İstanbul’daki çeşmeler model alınarak, Vali Hacı Mehmet Paşa tarafından 18. yüzyılda yaptırılmış, ahşap oyma kubbeli Başçarşı Sebili, kentin sembolü. Burası aynı zamanda etrafından eksik olmayan güvercinler nedeniyle, Güvercin Meydanı olarak da anılır. Gazi Hüsrev Bey’in yaptırdığıcami, han ve medrese gibi birçok önemli yapının yanısıra tahta oymacılığı, bakır işlemeciliği gibi birçok geleneksel zanaatin sürdürüldüğü dükkanlarda, Başçarşı’nın sokaklarında karşınıza çıkar. Tekrar tekrar gelmek isteyeceğiniz Başçarşı’da;Gazi Hüsrev Bey Vakfı tarafından 17. yüzyılda yaptırılan Saat Kulesi;Mimar Sinan’ın eseri Gazi Hüsrev Bey Cami; Osmanlı döneminde 50 bin kitaplı bir kütüphaneye sahip olan ve Kurşunlu Medrese olarak da adlandırılan Gazi Hüsrev Bey Medresesi; kafeleriyle revaçta bir mola yeri ve otantik kilim gibi eşyaların satıldığı Moriça Han; 1551’de Rüstem Paşa tarafından, Bursa İpeği satışı için yapılmış kapalı pazar Brusa Bezistan bulunuyor. Geleneksel Cevapi (köfte) ve Burek (Boşnak böreği) tatmak için burada birçok alternatif var.

Belediye Sarayı (Ulusal Kütüphane)
Kemerli cephesiyle Vijecnica (1898), kentin Avusturya-Macaristan devrine ait en güzel yapısı ve aynı zamanda dirilişinin de göstergesi. 1990 kuşatması sırasında ciddi hasar gören bina, zorlu bir restorasyonun ardından 2014’te açılmıştı. 1914’de veliaht Franz Ferdinand ve eşi Sofia vurulduklarında, buradan dönüyorlardı. 1949’dan sonra Milli Kütüphane’ye dönüştürülen bina,Ağustos 1992’de Sırplar tarafından bombalanmıştı. Yeri doldurulması imkansız el yazmaları koleksiyonunun ve Boşnak edebiyatına ait kitapların yüzde 90’ı yok oldu. Alt katta 1914-1981 dönemini kapsayan bir sergi var.

Latin Köprüsü
Milli Kütüphane’nin hemen karşısında bulunan, Miljacka Nehri üzerindeki Osmanlı dönemine ait köprünün, kent ve dünya için azımsanmayacak bir önemi var. Kentin sembollerinden olan Latin Köprüsü, 1914’te Bosna Hersek, Avusturya-Macaristan yönetimindeyken yönetimin Sırbistan’da olması gerektiğini savunan Genç Bosna Örgütü’ne üye Gavrilo Princip’in veliaht Franz Ferdinand ve eşi Sofia’yı öldürmesine sahne olmuş ve bu suikast I. Dünya Savaşı’nın başlangıcı olarak tarihte yerini almıştı.

At Meydanı Parkı
Saraybosna’da Milijacka Nehri kıyısında yürümek büyük keyif. Bir zamanlar At Meydanı Parkı’nda, köle ticareti yapılır ve idamlar gerçekleştirilirdi. Eskiden at alım satımı ve yarışlar da burada yapılırdı. Banklarında oturup nehri seyredenlere sık rastlanan parktaki müzik köşkü, 1913 yılında inşa edilmiş ancak II. Dünya Savaşı’nda zarar görmüştü.

Žuta Tabija  
Saraybosna’nın kırmızı çatılı panoramik manzarasına yükseklerden bakmak isterseniz, en güzel açılardan biri, 1809 tarihli kale burcunun bulunduğu, piknikçilerin de rağbet ettiği Žuta Tabija olarak bilinen ağaçlıklı tepeden görülebilir. Ramazan bittiğinde top atışı buradan yapılıyor.

Bosna Hersek Ulusal Müzesi
Bölgenin en eski müzesi, Avusturya-Macaristan döneminde inşa edilen Bosna Hersek Ulusal Müzesi (1888). Savaş sırasında zarar gören müzede bulunan en ünlü eser,İspanya’dan sürülen Sefarad Yahudisi bir ailenin yanında Bosna’ya getirdiği Saraybosna Haggadah’ı olarak bilinen ve Yahudiler için büyük önem taşıyan el yazması.Eser, II. Dünya Savaşı’nda zarar görmemesi için Müslüman bir ailenin evinde, bazı rivayetlere göre ise Biyelaşnitsa’da bir caminin zemininde gizlenmiş. 1945’te müzeye geri getirilen eser, 1992-1995 yılları arasındaki savaş sırasında ise bir banka kasasında gizlenmişti. Müzenin arkeoloji, etnoloji, doğal bilimler ve kütüphane bölümleri ile bir de botanik bahçesi var.

Svrzo’nun Evi
Gerçeğine sadık kalınarak restore edilmiş,17. yüzyıla ait tipik bir Osmanlı Dönemi evi. Sarmaşıklara dolanmış bu ahşap ev, geçmişin Saraybosna yaşamını hayal etmeyi kolaylaştırıyor. Haremlik selamlık bölümleri bulunan evigezebilir, rehberli turlarda evin hikayelerini dinleyebilirsiniz.

Alifakovac Müslüman Mezarlığı
Saraybosna’daki birçok mezarlık içsavaşın ardından şehitliğe dönüştürülmüş. Milijacka Nehri kıyısındaki Alifakovac bölgesindeki mezarlık da bunlardan biri. Bu tepede Saraybosna’nın ünlü lideri Aliya İzzetbegoviç’in ve 1700 şehitin mezarları bulunuyor. Mezartaşlarının birçoğunun üzerinde ise ölüm tarihi olarak savaş yılı 1993 yazıyor.

İnat Evi (Inat Kuca)
Nehir kıyısındaki bir evin önündeki tabelada; ‘bir zamanlar diğer tarafta duruyordum, ama inadına bu yakaya taşındım’ yazar. Bu not, Boşnak inadının iyi bir örneğidir aslında. Burası Saraybosna’da merak uyandıran, ilginç bir mekan. Evinbir hikayesi var; 19. yüzyılda, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Saraybosna’yı işgal etmiş, güç gösterisi için şehirdeki binaları yok edip yerine görkemli devlet binaları yapıyor. Niyetleri Balkanlar’da rakipsiz bir belediye sarayı yapmak. Binayı inşa etmek için Miljacka Nehri’nin kenarını seçer ancak karşılarında orada evi bulunan Benderija adlı Saraybosnalıyı bulurlar. Benderija evini yıktırmaz ve diğer kıyıya taşınmasını şart koşar. Bugün“İnat Evi” olarak anılan ev, 1997’den beri Boşnak yemeklerini sunan bir restoran.

Sonsuz Ateş
Trafiğe kapalı Ferhadija Caddesi’nin başında bulunan ve II. Dünya Savaşı’nda Saraybosna’nın kurtuluşu için dikilen Sonsuz Ateş (Vjecna Vatra) anıtı, savaşta hayatını kaybeden asker ve siviller anısına yapılmış.

Umut (Hayat) Tüneli
Saraybosna ve halkınınyaşadığı 1990’ların savaş deneyimlerini anlayabilmek için Umut Tüneli’ni gezmeniz gerekir. Müzenin en etkileyici kısmı, elle kazılmış 1 metre genişliğinde ve 1.6 metre yüksekliğindeki tünelin 25 metrelik bölümü. Havaalanı pistinin hemen altından geçen bu tünel, Bosna Savaşı süresince Bosnalılar için en kritik noktalardan birisiydi. 1992- 95 Sırp kuşatması sırasında, Butmir olarak bilinen ve Bosnalılar’ın hakimiyetindeki bu son bölge, kentin adeta dış dünyaya uzanan nefes borusuydu. Ancak Butmir ile kentin geri kalanı arasında uzanan bir havaalanı pisti vardı. Her ne kadar bu bölge tarafsız ve Birleşmiş Milletler kontrolünde idiyse de, savaş sırasında burayı geçmek intihar demekti. Çare olarak, pistin altından,yiyecek ve cephane nakliyesine imkan tanıyan,800 metrelik bir tünel açılarak buraya ray döşendi. Bosnalı gönüllüler tarafından sekiz saatlik mesailer ile kazılan ve tamamlandığında 960 metre uzunluğunda olan tünel,dört yıllık kuşatma sırasında kentin ayakta kalmasını sağladı. Tünelin restore edilmiş bölümü,arşiv görüntülerinden oluşan bir video, bir mayın bahçesi ve tünelin girişini gizleyen, top ateşine maruz kalmış bir evin içindeki ilginç müzeyle daha anlamlanıyor.

ARAÇ KİRALAMA
Avrupa’nın birçok destinasyonuna göre hem son derece uygun fiyatlara araç kiralayabilir hem de yolculuğunuz boyunca destek alabilirsiniz: OQLA d.o.o (+387 61227009, Türkçe hizmet veriliyor).

BALKANLAR’A TURLAR
Balkan Tours(www.balkanstours.com), Balkanlar’ın kültür ve coğrafyasını keşfetmek isteyenlere turlar düzenliyor.

Bosna Hersek Fotoğrafları

Bosna Hersek – Saraybosna
Bosna Hersek – Saraybosna
Bosna Hersek – Saraybosna
Bosna Hersek – Saraybosna
Bosna Hersek – Saraybosna

Yazı: Belir Şen

Bu yazımızı okuyan 45.046. takipçimizsiniz.

İsmail Hakkı Çetin

1993 Malatya Darende doğumlu. İlk, Orta ve Lise eğitimini Darende'de tamamladı. 2011 yılında Hulusi Efendi Kuran Kursu'nda hafızlık eğitimini tamamladı. Bosna Hersek Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde eğitim aldı. Blogger yazar. Hobileri arasında Seyehat etmek Fotoğraf çekmek, futbol, masa tenisi ve yüzme vardır. Beşiktaş taraftarı, Boşnakça bilmekte. Arapça ve İngilizce öğreniyor.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir