Her ülke kendine göre
Kimlik kartı uygulaması ülkeden ülkeye değişiklik gösteriyor. Bazı ülkelerde kimlik kartı sahibinin boyu, göz rengi, etnik kökeni gibi bilgilere, bazı ülkelerde de din hanesine yer veriliyor.
TBMM Araştırma Merkezi Müdürlüğü tarafından yapılan çalışmada, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin (AİHM) nüfus cüzdanlarından din hanesinin kaldırılmasına ilişkin kararı ile diğer ülkelerdeki nüfus cüzdanları araştırıldı.
AİHM’nin, Türkiye’de nüfus cüzdanlarında din ibaresinin yer almasının, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin din ve vicdan özgürlüğüyle ilgili hükümlerine aykırı olduğuna yönelik kararı bulunduğu belirtilen çalışmada, 2006 yılından itibaren isteğe bağlı olarak nüfus cüzdanındaki din hanesinin boş bırakılması uygulamasının başlatıldığı anımsatıldı.
Bazı ülkelerde kullanılan nüfus cüzdanlarında din hanesi bulunurken, bazılarında bu bölüm yer almıyor.
-AB KİMLİĞİNDE, GÖZ RENGİ HANESİ VAR, DİN HANESİ YOK-
AB üyesi ülkelerde kullanılan kimlik kartları, görünüş olarak kredi kartına benzeyen, plastik kartlardan oluşuyor. Kartın ön yüzünün sol tarafında fotoğraf, ülke adı, kart numarası, kimlik numarası, isim, cinsiyet, doğum tarihi ve geçerlilik süresi ile imza bulunuyor. Kimlik kartının arka yüzünde ise kart sahibinin soyadı, doğum yeri, adresi, boyu, göz rengi ve kartın veriliş yeri ve tarihi yer alıyor.
Bulgaristan’da 2000 yılından itibaren kullanılmaya başlanan yeni kimlik kartları, 14 yaşın doldurulmasından itibaren zorunlu. Yeni kartlar, AB bünyesindeki uygulamayla paralel.
-VATANDAŞA PEMBE, DAİMİ KALANLARA MAVİ-
Portekiz’deki kimlik kartlarının ön yüzünde; Portekiz arması, fotoğraf, işaret parmağından alınan parmak izi, imza; arka yüzünde; kart numarası, ad, doğum tarihi, ana baba adı, doğum yeri, ikametgah, medeni hali, boy, veren birim, geçerliliğine ilişkin bilgiler yer alıyor.
Mozambik’de de fotoğraf, parmak izi, kimlik numarası, isim, cinsiyet, milliyet, doğum tarihi, kimliğin verildiği yer ve tarihin yanı sıra boy, meslek, adres ve imzaya da yer veriliyor.
Singapur vatandaşlarına pembe, ülkede daimi kalanlara ise mavi renkte verilen kimlik kartlarında, numara bulunurken, kartın ön yüzünde de isim-soyad, ırk, doğum tarihi, cinsiyet, doğduğu yer ve renkli bir fotoğrafı kullanılıyor. Kartın arka yüzünde ise, parmak izi, veriliş tarihi ve adres bulunuyor.
Singapur’da daimi olarak bulunanların kimlik kartlarında bu kişilerin milliyetleri de yer alırken, Singapur vatandaşları için bu alan boş bırakılıyor.
-YUNANİSTAN’DA, KİŞİSEL VERİLER KARTTAN ÇIKARILDI-
Endonezya’da, 17 yaşını dolduranlar kimlik kartı taşımak zorunda. Bu kartların arka yüzünde din hanesi yer alıyor.
Yunanistan’da da kartlarda imza, fotoğraf, isim-soyad, baba adı-soyadı, anne adı ve kızlık soyadı, doğum yeri ve tarihi, boy, belediye ve kartı veren birim bulunuyor. 2000 yılından sonra kişisel verilere ilişkin bilgiler çıkarıldı.
İsrail vatandaşları ve yerleşik nüfus için kullanılan kimlik kartlarında ”etnik milliyet” kategorisi bulunuyor. Bu kategoride Yahudi, Arap, Dürzi, gibi ifadelerin yanı sıra yüzden fazla seçenek kullanılabiliyor. Ayrıca ”Yahudi değil” şeklinde bir tanımlama da yer alıyor. Doğu Kudüs’te yerleşik bulunan Filistinliler için de kimlik kartı bulunuyor.
Malezya’da kimlik kartlarında kişilerin ırkı da belirtiliyor. Hükümet, 1999 yılında kimlik kartlarına din hanesini de ekledi.
Burma’da (Myanmar) kimlik kartlarında ırk ve din bilgileri bulunuyor. Budizm, Hristiyanlık, Hinduizm ve geleneksel dinler kartlarda ifade ediliyor.
-ABD’DE KİMLİK KARTI UYGULANMIYOR-
ABD’de kimlik kartı uygulaması bulunmuyor. Ancak, sürücü belgeleri de tütün ve alkol alımlarında, banka hesabı açılışlarında ve uçak bileti alımlarında kimlik kartı yerine geçiyor. Araba kullanmayanlar, sürücü belgelerini düzenleyen aynı kurumlardan aynı nitelikte belge alabiliyor.
Kızılderililer ile ilgili Federal Hükümet Bürosu, hükümet tarafından tanınan Kızılderili kabile üyelerine kimlik kartı niteliğinde kart veriyor. Bu kartlarda kart sahibinin bilgilerinin yanı sıra kabilenin adı bulunuyor.
-SURİYE’DEN FARKLI UYGULAMA KIRMIZI KİMLİK-
İran Hükümeti, ülkede bulunan Hristiyanların misyonerlik faaliyetlerine kısıtlama getirmek adına, Hristiyan cemaatine mensup kişilerden, yetkili birimlere verilmek üzere fotokopileri ile birlikte üyelik kartı taşımalarını istiyor.
Mısır’da, İslam, Kıpti, Katolik ve Ortodoks gibi dini bilgiler kimlik kartlarında belirtiliyor.
Pakistan’da 1992 yılında Pakistan hükümeti, kimlik kartlarına dini hanesini gösteren bir ibare eklenmek istemiş olmasına rağmen, yapılan protestolar üzerine uygulamadan vazgeçildi. Dini bilgiler, kimlik kartı için yapılan başvuruda ve Pakistan pasaportunda bulunuyor.
Suriye’de Kürtlere ve Yahudilere yönelik olarak özel kimlikler hazırlanıyor. Kürtler için kırmızı renk kimlik kullanılıyor, Yahudiler için hazırlanan kartlarda ise ”Musevi” ibaresi yer alıyor.
Suudi Arabistan’da sadece Müslümanlar, Suudi Krallığının vatandaşı olabiliyor. Vatandaş olmayanlar, Müslüman olup olmadıklarını gösteren kimlik kartları taşımak zorundalar.
-KİMLİKTE ETNİK KÖKEN DE VAR-
Çin’de kimlik kartında kart sahibinin fotoğrafı, adı, cinsiyeti, etnik kökeni, doğum tarihi, adresi, geçerlilik süresi ile birlikte kimlik numarası bulunuyor.
Brunei’de ülkede bulunanlar dinlerini de gösteren kimlik kartları taşımak zorundalar.
Laos’ta kullanılan kimlik kartları, yetişkin kart sahiplerinin dinini belirtiyor. Din hanesinin kaldırılmasına ilişkin yapılan talepler reddediliyor.
Sri Lanka’da 18 yaşın üzerindekilere verilen kartlarda, dini ve etnik köken belirtiliyor.
-”YASAYA GEREK YOK”-
Öte yandan, TBMM İçişleri Komisyonu Başkanı Ziyaeddin Akbulut, TÜBİTAK tarafından geliştirilen proje kapsamında nüfus cüzdanı, sağlık karnesi, ehliyet ve vergi kimlik kartı yerine geçecek ”Akıllı Kart” uygulamasına, pilot il olarak Bolu’da başlandığını bildirdi.
Bolu’daki uygulamanın başarılı olması halinde söz konusu kartların ülke geneline yaygınlaştırılabileceğini kaydeden Akbulut, ”Nüfus cüzdanlarını değiştirmek için, yasal düzenlemeye ihtiyaç yok. Nüfus cüzdanlarında din hanesinin isteğe bağlı olarak doldurulması konusunda bir düzenleme yapılmıştı. AB kriterleri her konuda dikkate alınmalıdır. Nüfus cüzdanının şekli ve nasıl olacağı, ilgili Bakanlık ve kurumlar tarafından yapılabilir. Bu konuda İçişleri Bakanlığının çalışması var” diye konuştu.
Orhan DİNÇ
