12.000 Yaşında Dünyanın En Eski Yerleşkesi, Göbeklitepe
Dünyanın bilinen en eski ve en büyük tapınak yerleşkesi Göbeklitepe’nin kazı alanı Şanlıurfa’ya yaklaşık olarak 18 kilometre, en yakın köy Örencik’e ise 1,5 kilometre uzaklıkta.
Arkeolojik olarak M.Ö 9600-7300 dönemine ait olan Göbeklitepe’de, bir tepe üzerine inşa edilmiş çok sayıda yuvarlak biçimli yapı bulundu. 1995 yılında arkeolog Prof. Klaus Schmidt tarafından Alman Arkeoloji Enstitüsü’nün desteğiyle başlayan kazılar sonucu elde edilen verilere göre bu yapılar yerleşim amaçlı kullanılmamışlar.
Göbeklitepe’de bulunan henüz sadece altı tanesi gün ışığına çıkarılmış, toplamda 20 adet olduğu belirlenen bu üzeri açık yapıların dini amaçlı yapılmış olduğu biliniyor, yani bu yapılar dünyanın ilk tapınakları. Taş devrinden kalma bu tapınakların yapılış biçiminde ortak bir özellik göze çarpıyor, T biçiminde sütunlar ile çevrilmiş bu tapınakların merkezinde iki adet T biçiminde sütun karşılıklı olarak yer alıyorlar.
Arkeologlar boyları 3 ila 6 metre arasında değişen bu T biçimindeki sütunların stilize edilmiş insan tasvirleri olduğunu düşünüyorlar. Bunun sebebi T biçimindeki sütunlarda görülen kol ve el tasvirleri. İnsanları temsil eden T sütunlarının ağırlıkları ise 40 ile 60 ton arasında değişiyor.
Ayrıca bu sütunlar üzerine işlenmiş hayvan tasvirleri ve soyut semboller var. Bu sembollerin başında aşağı doğru iner şekilde tasvir edilmiş 3 boyutlu aslan kabartması dikkat çekiyor. Bu ve diğer figürleri neolitik dönemde aslanların Anadolu’da yaşamış olma ihtimalini güçlendiriyor.
Göbeklitepe’nin günümüze bu kadar mükemmel olarak korunmuş şekilde kalması da arkeologları şaşırtan bir diğer konu. Yapılış yılından yaklaşık bin yıl sonra onlarca ton toprak ve çakmaktaşları ile tamamıyla gömüldüğü bilinen Göbeklitepe’nin niye gömüldüğü de cevabı bilinmeyen sorular listesinde yer alıyor.
İlkel el aletlerinden başka bir aletin olmadığı bu dönemde sütunların nasıl taşındığı ve dikildiği arkeologlar tarafından henüz çözülemedi. İnsanlığın avcı-toplayıcı döneminde yerleşim ve tarım kavramlarından çok uzak olduğu 12.000 yıl öncesinde bu yapıların nasıl tasarlandığı sorusu da henüz cevaplanmadı. Belki tüm bu sorular cevap bulduğunda insanlık tarihi yeniden yazılacak.
Kaynak: Filoji
